İlkokul, çocuklar için yeni bir dönemin başlangıcıdır. Ancak okulun başlamasıyla
birlikte, özellikle ödev yapma ve ders çalışma alışkanlıkları konusunda pek çok aile,
çocuklarıyla ciddi zorluklar yaşamaktadır. Aileler, çocuklarıyla ödev yaparken
yaşadıkları çatışmaları ve iletişim sorunlarını, bazen profesyonel danışmanlık desteği
alarak çözmeye çalışmaktadırlar. Peki, bu sorunların kaynağı ne olabilir? Çoğu
zaman, ödev yapma alışkanlığının kazandırılmaması, arka planda yatan bir dizi
faktörden kaynaklanır.
Ödev Yapma ve Ders Çalışma Alışkanlığı Neden Zor Kazanılır?
Çocuklar, okula başladığında, sadece akademik bilgi değil, aynı zamanda sorumluluk
duygusu, öz disiplin ve çalışma alışkanlıkları kazanmalıdırlar. Ancak, bu süreç her
çocuk için aynı hızda ve kolaylıkta gelişmez. Ödev yapma alışkanlığını kazandırmada
zorlanmamızın başlıca sebepleri şunlardır:
1. Sorumluluk Bilincinin Erken Yaşlarda Kazanılmaması
Sorumluluk bilinci, ödev yapma alışkanlığının temelidir. Çocuklar okul öncesi
dönemde, yaşlarına uygun sorumluluklar alarak bu bilinci geliştirebilirler. Ancak bu
alışkanlık, genellikle çok erken yaşlarda başlamadığı için, ilkokula başlarken
çocuklardan aniden bu sorumluluğu üstlenmeleri beklenir. Bu da onlar için büyük bir
değişim yaratır. Eğer çocuğunuz, ev işlerine yardım etmek, kendi eşyalarını
düzenlemek, sabah kahvaltısını hazırlamak gibi küçük sorumlulukları okul öncesi
dönemde kazanmamışsa, okulda ödev sorumluluğunu yerine getirmekte zorluk
yaşayacaktır.
2. Haz Odaklı Davranışlar ve Ekran Sürelerinin Kontrolsüzlüğü
Günümüz çocukları için konsol oyunları, telefonlar, tabletler gibi teknolojik araçlar
büyük bir çekiciliğe sahiptir. Eğer ekran süresi kontrolsüz bir şekilde veriliyorsa,
çocuklar ödev yapmaya başlamadan önce bu haz odaklı aktivitelerde vakit geçirmek
isteyeceklerdir. Ayrıca, ebeveynlerin bu konuda bir yapı kurmamış olmaları da sorunu
derinleştirir. Çocuklar, gün boyu sınırsızca ekran karşısında vakit geçirebilir, ancak
ödev için gereken odaklanma ve disiplin gelişmez.
3. Mükemmeliyetçi Ebeveyn Tutumları ve Beklentiler
Bazen ebeveynler, çocuklarından mükemmeliyetçi bir performans bekler. Bu tür
beklentiler, çocuklarda stres yaratabilir ve özgüven kaybına yol açabilir. "Bu ödevi
mükemmel yapmalısın!", "Yavaş çalışıyorsun, neden hemen bitirmiyorsun?"gibi
ifadeler, çocuğun motivasyonunu zedeler ve ödev yapma sürecini daha da olumsuz
hale getirir. Çocuklar, tamamlamak zorunda oldukları ödevleri sadece bir "zorunluluk"
olarak görmeye başlarlar.
4. Düzenli Rutinlerin Oluşmaması
Yemek saati, uyku saati ve çalışma saati gibi günlük rutinlerin ebeveyn rehberliğinde
düzenlenmemiş olması, çocukların disiplinli bir şekilde ödev yapma alışkanlığı
kazanmalarını engeller. Eğer çocuğunuz her gün aynı saatte uyumuyor, yemek
düzeni veya dinlenme süreleri düzensizse, ders çalışma alışkanlıkları da düzensiz
olacaktır.
5. Çalışma Alanının Dikkat Dağıtıcı Unsurlarla Dolu Olması
Çocuğun ödev yapacağı alan, onun konsantrasyonunu doğrudan etkiler. Eğer
çalışma alanı çok fazla dikkat dağıtıcı unsur barındırıyorsa (telefon, TV, oyuncaklar
vb.), çocuk ödevini bitirmek yerine bu unsurlara yönelecektir. Çalışma alanının
çocukların bireysel ihtiyaçlarına ve duyusal özelliklerine göre düzenlenmesi çok
önemlidir.
Ödev Alışkanlığını Kazandırmak İçin Neler Yapılmalı?
Çocuğunuzun ödev yapma alışkanlığını geliştirmek için birtakım yöntemler ve
yaklaşımlar izleyebilirsiniz. İşte önerilen adımlar:
1. Sorumluluk Bilinci Geliştirin
Okul öncesi dönemde, çocuğunuza yaşına uygun sorumluluklar vererek sorumluluk
bilincini kazandırabilirsiniz. Örneğin, ev işlerine yardımcı olma, çantasını toplama,
kendi odasını düzenleme gibi görevlerle başlayabilirsiniz. Bu tür görevler,
çocuğunuzun gelecekteki ödev sorumluluğuna hazırlanmasını sağlar.
2. Ekran Süresi Düzenlemesi Yapın
Konsol oyunları ve ekran süresi gibi aktivitelerin, çocuğunuzun ödev sürecini
engellememesi için kontrollü olmalısınız. Çocuklar için ekran süresini sınırlayın ve
oyun oynamak için belirli bir zaman dilimi oluşturun. Ödev saatleri, ekran süresinden
önce gelmeli.
3. Mükemmeliyetçilikten Kaçının
Çocuğunuzun başarısını yalnızca ödevlerin doğruluğuna ya da hızına göre
değerlendirmeyin. Çocukların gelişim süreçleri farklıdır ve mükemmeliyetçi tutumlar,
onların motivasyonunu olumsuz etkiler. Onun çabalarını takdir edin, hata yapmasının
öğrenme sürecinin bir parçası olduğunu unutmayın.
4. Düzenli Rutinler Oluşturun
Ödev yapma alışkanlığının kazandırılmasında rutinlerin önemi büyüktür. Çocuğunuz
için her gün belirli bir çalışma saati belirleyin. Dinlenme ve eğlenmeye ayıracağınız
özel saatleri de rutinleştirin. Pizza saati, orman günü gibi… Aynı şekilde yemek saati,
uyku saati gibi günlük rutinlerin de istikrarlı olmasına dikkat edin.
5. Çalışma Alanını Düzgün Organize Edin
Çocuğunuzun çalışma alanı, dikkatini dağılmadan odaklanabileceği şekilde
düzenlenmeli. Duyusal ihtiyaçlarına uygun bir çalışma ortamı oluşturun. Odanın
ışıklandırması, masa düzeni, etraftaki gürültü ve dikkat dağıtıcı unsurlar minimuma
indirin.
6. İçsel Motivasyonu Destekleyin
Çocuğunuzun motivasyonunu artırmak için ödül-ceza sistemini kullanmak yerine,
içsel motivasyonunu destekleyen yöntemlere odaklanın. İlgi duyduğu konular
üzerinden ödevlere yönlendirme yapmak, onun içsel motivasyonunu artırır. Ayrıca,
ödevdeki ilerlemelerini küçük adımlarla kutlamak da teşvik edici olacaktır.
Sonuç Olarak...
Ödev yapma alışkanlıkları, erken yaşlardan itibaren oluşturulması gereken ve sabır
gerektiren bir süreçtir. Aileler, bu alışkanlıkları kazandırırken, çocuklarının duygusal
ihtiyaçlarına, bireysel farklılıklarına ve gelişim süreçlerine saygı göstererek onlara
doğru destekleri sunmalıdırlar. Ayrıca, ödev yapma sürecinde yaşanacak her zorluk,
doğru bir yönlendirme ve pozitif yaklaşım ile aşılabilir. Ebeveynlerin doğru
yönlendirmeleriyle, çocuklar yalnızca akademik olarak değil, aynı zamanda kişisel
sorumluluk bilinci açısından da gelişim gösterirler.
Psk. Duygu Gür
Gelecek Çocuk Gelişimsel Danışmanlık Kurucusu
留言